Binnen kruidenrijk grasland wordt onderscheid gemaakt worden tussen productief kruidenrijk grasland en extensief kruidenrijk grasland. Deze graslanden hebben verschillende functies en voordelen.
Productief kruidenrijk grasland bestaat uit een mengsel van grassen, kruiden en vlinderbloemigen bedoeld voor productiedoeleinden. Het onderhoud aan deze percelen is vergelijkbaar met Engels raaigras, al is er minder bemesting nodig (en geen kunstmest!) dankzij de vlinderbloemigen in het mengsel. Deze graslanden geven een hoge grasopbrengst met hoge voederwaarden en ruw eiwit, mineralen en gezonde inhoudsstoffen. De productie is gelijk aan de productie met monocultuur raaigras, en soms zelfs hoger, zo blijkt uit onze enquêtes onder deelnemers. Daarnaast draagt het bij aan de biodiversiteit. Zie voor meer voordelen ook voordelen kruidenrijk grasland (link naar artikel op de website).
Extensief kruidenrijk grasland heeft als hoofddoel de biodiversiteit verbeteren. Het is vaak een mengsel van grassen en kruiden die voor zover mogelijk van nature aanwezig zijn. Dit grasland draagt bij aan de insecten- en bodemdiversiteit, wat op zijn beurt positieve effecten heeft op weidevogels. Er is sprake van extensief beheer, wat inhoudt dat er niet of heel weinig bemest wordt en er een beperkt aantal maaibeurten is. Het beperkt aantal maaibeurten zorgt dat insecten meer tijd hebben om zich voort te planten en vogels tijd hebben om te broeden. Zo geeft het weidevogelkuikens een kans. Daar staat tegenover dat het een lagere productie heeft dan productief kruidenrijk grasland. Voor goed ontwikkeld extensief kruidenrijk grasland zijn ook de aanwezigheid van structuurelementen en verbondenheid met andere natuur belangrijk. Wanneer je niet te veel wil inleveren op productiviteit, kan je beginnen met de percelen voor het jongvee naar extensief om te schakelen.
Toepassingen extensief kruidenrijk grasland
Extensief kruidenrijk kan in elk melkveebedrijf worden ingepast op percelen voor het jongvee en droogstaande koeien, en als structuurrijke aanvulling op het voer voor het melkvee. Op vleesveebedrijven kan het worden gebruikt voor het vrouwelijke jongvee en zoogkoeien. Ook is het goed toepasbaar voor paarden en schapen. Twijfel je of een mengsel geschikt is voor jouw dieren? Vraag advies aan de zaadleverancier.
Omschakeling naar extensief kruidenrijk grasland
Onderstaand stappenplan voor omschakeling naar extensief kruidenrijk grasland is gebaseerd op de handreikingen van het Louis Bolk instituut. Neem voor persoonlijk advies contact op met onze zaadleveranciers Biodivers of Cruydt-Hoeck.
Tip: Bekijk hier de webinar van BioDivers over extensief kruidenrijk grasland.
1. Verschraling van de grond
Voor het omschakelen naar extensief kruidenrijk grasland is verschraling nodig. Hiermee wordt voorkomen dat dominante grassen blijven overheersen. Het doel is om de drogestofproductie naar minder dan 7 ton/ha/jaar te brengen. Dit bestaat uit twee delen:
- Stoppen met bemesten
- Regelmatig maaien en het maaisel afvoeren
2. Uitmijning van de grond
In combinatie met verschralen moet de grond ook aangepakt worden om het fosfaatgehalte te verlagen. Een hoog fosfaatgehalte belemmert namelijk de kruidendiversiteit.
- Gras-klaver mengsel zaaien – De klaver helpt met stikstofbinding en het mobiliseren van fosfaat, waardoor het door planten opgenomen kan worden.
- Kaliumgehalte van de grond meten en eventueel bemesten – Klaver is gevoelig voor een tekort aan kalium.
3. Bemesting van de grond
Tijdens het verschralen wordt er zo min mogelijk gemest. Als de grond al deels verschraald is, kan dit wel indien nodig.
- Ruige mest of compost – Dit kan het bodemleven goed omzetten en is zo goed voor de biodiversiteit.
- Begrazing door runderen of schapen – Dit is goed voor de structuurvariatie en variatie in soorten. De mest die de dieren achterlaten zorgt voor meer insecten en bodemleven en is zo goed voor de biodiversiteit. Beweiden kan met standweiden, als er geen verdere verschraling nodig is, of omweiden.
- Bekalken – Dit is alleen nodig als de pH van de bodem aan de lage kant is. Bij een te lage pH kunnen de kruiden het moeilijk krijgen. Ook is dit nadelig voor het bodemleven.
4. Doorzaai
Als de omschakeling wat langzaam gaat, kan gekozen worden voor doorzaai. Doorzaai is minder ingrijpend dan herinzaai. Doorzaai geeft vaak echter een minder hoog aandeel aan kruiden, omdat de opkomende kruiden moeten concurreren met de bestaande grassen met een ontwikkeld wortelstelsel. Daarom is de manier van doorzaai van belang.
- Doorzaaien doe je in het najaar. Voor de extensieve mengsels van Cruydt-Hoeck en Biodivers wordt doorzaaien in september en oktober aangeraden (augustus kan ook, afhankelijk van weersomstandigheden).
- Maai de zode kort af voor je gaat zaaien – Dan heeft het zaaigoed meer kans.
- Zaai met een strokenfrees.
- Zorg dat het gewas kort de winter in gaat – Zo wordt concurrentie door het gras geminimaliseerd.
- Bemest in het voorjaar niet – Daar zou het gras harder van groeien, terwijl de kruiden wat meer tijd nodig hebben om op gang te komen.
5. Beheer
Om het extensieve kruidenrijk grasland in stand te houden is goed beheer heel belangrijk:
- Hou de soortensamenstelling in de gaten – Als er één soort is die alles overneemt is dit slecht voor de biodiversiteit. Mocht er een soort gaan domineren, kijk dan of er iets in het maai- of mestbeleid aangepast moet worden. Daarnaast moet de vegetatie doorwaadbaar zijn voor weidevogels, zodat zij efficiënt voedsel kunnen verzamelen.
- Maai pas vanaf 15 juni – Geef de grassen en kruiden meerdere keren per jaar om tot bloei te komen. Zo kunnen ze zaad zetten en het grasland in stand houden. Ook is dit goed voor de biodiversiteit. Vogels zijn ook gebaat bij dit maaibeleid. Weidevogelkuikens hebben zo een grotere overlevingskans.
- Laat bij het maaien 10% staan voor insecten – Dit bevordert niet alleen de biodiversiteit van insecten, maar ook van weidevogels en andere insectenetende vogels.
- Bemesting en beweiding – Mocht er minder dan 6 ton ds/ha van het land komen dan kan er beweid worden met maximaal 1,5 gve/ha. Qua bemesting is de richtlijn geen of ruige mest. Als er beweid wordt komt hier uiteraard ook wat bemesting vandaan.
- Overige bewerkingen worden zoveel mogelijk buiten het broedseizoen gedaan. Dat is in de periode van 1 augustus tot 15 maart.
Zie voor meer informatie over omschakeling naar en beheer van extensief kruidenrijk grasland de handreikingen van het Louis Bolk instituut. Of neem contact op met onze zaadleveranciers Biodivers of Cruydt-Hoeck.
